«بقیق» نام شهرک کوچکی در استان شرقی عربستان سعودی است که شاید بیشتر افراد نام این منطقه نشنیده باشند. اما همین شهرک کوچک با جمعیت ۱۵۰۰ نفره، مهمترین تاسیسات نفتی جهان را در خود جای داده. در روزهای پایانی تابستان، شنبه صبح، گروهی شورشی به این شهرک متعلق به شرکت نفت آرامکو حمله کرد تا ولوله‌ای در منطقه براه بیافتد.
گروه شبه‌نظامی حوثی‌های یمن روز شنبه اعلام کرد که با ده پهپاد به بقیق و یک مجتمع دیگر از تاسیسات نفتی عربستان حمله کرده است. جالب است بدانید که بیشترین میزان نفت خام عربستان پیش از صادرات بایستی از این تاسیسات بگذرند. به همین دلیل پس از انتشار خبر حمله احتمال ایجاد اختلال در بازار نفت جهانی و بالا رفتن قیمت‌ها بدیهی به نظر می رسید. اما عربستان اعلام کرده ذخایر نفتش به اندازه ای است که چنین اختلالی نتواند تاثیری جدی در بازار داشته باشد و به نظر می‌رسد قیمت نفت همچنان در حدود بشکه‌ای شصت دلار باقی ماند.
تاسیسات نفتی هدف گرفته شده رویهم رفته روزانه ۸.۴۵ میلیون بشکه نفت خام را پردازش می‌کنند، یعنی بخش اعظیم تولید بزرگترین تولیدکننده جهان، عربستان سعودی در این منطقه قرار دارد. شرکت آرامکو اعلام کرد که تولید روزانه ۵.۷ میلیون بشکه (که بیش از نیمی از تولید روزانه این کشور است) فعلا متوقف شده است. آرامکو تاسیسات «بقیق» را که در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی ظهران واقع شده را «بزرگترین تاسیسات ثبات‌بخش نفت خام در جهان» نامیده است. در بقیق نفت خام باصطلاح از ترش به شیرین تبدیل شده و سپس به ترمینال‌های تانکرها در سواخل دریای سرخ و خلیج فارس فرستاده می‌شود.
حملات حوثی‌ها در حالی از راه می‌رسد که چیزی تا برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد باقی نمانده است. اخراج یا استعفای جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا،توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور، امیدها را به امکان دیدار او با همتای ایرانی‌اش، حسن روحانی، در نیویورک بالا برده بود. در روزهای گذشته شامل سناریوی همیشگی بوده‌ایم: ترامپ بارها تکرار کرده که حاضر است بی پیش‌شرط با ایران مذاکره کند و روحانی گفته پیش‌شرطش برای مذاکره، لغو تحریم‌های آمریکا است. در عین حال مذاکراتی بین روحانی و امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، هم ادامه دارد.
آیا حمله حوثی‌ها باعث رنگ باختن احتمال مذاکرات ایران و آمریکا می‌شود که پس از اخراج بولتون احتمال آن افزایش یافته بود؟
رابرت مک‌نالی، رئیس «گروه انرژی راپیدان» در واشنگتن، می‌گوید حملات حوثی‌ها احتمال کاهش تحریم‌ها علیه ایران را کم می‌کند. او افزود: «کاهش تحریم‌ها را فراموش کنید. مخاطرات ژئوپلیتیکی افزایش یافته‌اند».
هنوز معلوم نیست ایران واقعا چقدر در این حملات نقش داشته است. معلوم نیست پهپادها دقیقا از کجا به سوی استان شرقی عربستان پرواز کرده‌اند و حوثی‌ها چطور توانسته اند به نقاطی حمله کنند که بیش از ۸۰۰ کیلومتر با خاک یمن فاصله دارند. پیش از این پژوهشگران سازمان ملل گفته‌بودند حوثی‌ها پهپادهای پیشرفته‌ای در اختیار دارند که گستره پروازشان به ۱۵۰۰ کیلومتر می‌رسد. بنابراین امکان دارد حملات روز شنبه از مناطق تحت تسلط حوثی‌ها در یمن انجام شده باشد. احتمال حمله از خاک عراق هم مطرح شده است — جایی که حوثی‌های شیعه‌مذهب روابط نزدیکی با بعضی شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران دارند. خود حوثی‌ها مدعی شده‌اند که برای این حمله همدست‌هایی درون خاک عربستان داشته‌اند.
آمریکا به سرعت حملات را محکوم و انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفته است. در حالی که سعودی‌ها در اظهارات خود راجع به حملات هیچ اشاره‌ای به ایران نکرده‌اند.
جان ابیزید، سفیر آمریکا در عربستان در واکنشی سریع در توئیتر نوشت: «این حملات علیه زیرساخت‌های حیاتی، جان غیرنظامیان را به خطر می‌اندازند، غیر قابل قبول هستند و دیر یا زود به کشته شدن افراد بیگناه می‌انجامند».
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا ایران را مسئول «حمله‌بی‌سابقه به عرضه انرژی جهانی» دانست و گفت «هیچ شواهدی موجود نیست که حملات از یمن آمده باشند» اما نگفت از کجا انجام گرفته شده اند.
ترامپ نیز در گفتگوی تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، حملات را محکوم کرد و گفت آمریکا از «دفاع عربستان از خود» پشتیبانی می‌کند.
حوثی‌ها پیش از این هم به تاسیسات سعودی حمله کرده‌اند اما معمولا از موشک‌های بالیستیکی استفاده می‌کنند که دقت پایین‌تری دارد. این جسورانه‌ترین حمله این گروه شبه‌نظامی تاکنون بوده است.
آخرین گروه شبه‌نظامی که سعی کرده بود این تاسیسات مهم نفتی را هدف بگیرد القاعده بود که در فوریه ۲۰۰۶ بمب گذاران انتحاری خود را برای این هدف اعزام کرد و آن‌ها موفق به انجام عملیات نشدند.
در همین چند سالی که از آن حمله گذشته تحولات در فن‌آوری جهانی باعث شده حملات اینچنینی بسیار راحت‌تر و ارزان‌تر از پیش باشند. به گفته کارشناسان، ساخت پهپادهایی که در حمله روز شنبه مورد استفاده قرار گرفتند می‌تواند کمتر از ۱۵ هزار دلار خرج بردارد (این رقم را ویم زوئیننبرگ، پژوهشگر ارشد پهپادها در سازمان صلح‌طلب «پاکسِ» هلند ارائه کرده است).
به این ترتیب گروهی که منابع مالی چندانی هم نداشته باشد می‌تواند در مقابل عربستانی بایستد که در سال گذشته قریب ۶۷.۶ میلیارد دلار خرج تسلیحات کرده و رتبه سومین کشور جهان در زمینه خرید تسلیحات نظامی را دارد.
کابوس یمن
جنگ داخلی یمن از سال ۲۰۱۴ آغاز شد؛ زمانی که شورشیان حوثی، پایتخت کشور، صنعا، را به تسلط خود در آوردند و از آن پس این شهر و بیشتر اراضی شمال غربی کشور را تحت سلطه خود داشته‌اند. رییس جمهور رسمی یمن در تبعید خود خواسته به عربستان رفت و بعدها مدتی از شهر عدن در جنوب کشور حکومتداری می‌کرد. ائتلافی از کشورهای عربی به رهبری عربستان و امارات و با پشتیبانی آمریکا از سال ۲۰۱۵ دست به مداخله نظامی در یمن زدند تا حوثی‌ها را سرنگون کنند. اینک چهار سال گذشته و علیرغم صرف میلیون‌ها دلار و ایجاد بزرگترین بحران بشردوستانه جهان، ائتلاف عرب به هدف خود نرسیده است. صنعا نیز همچنان در دست حوثی‌ها است و حملات اینچنینی خبر از توانایی‌های این گروه می‌دهد.
گروهی کارشناسی هفته پیش گزارشی به «شورای حقوق بشر» سازمان ملل در ژنو ارائه داد که بر اساس آن هم حوثی‌ها و هم مخالفینشان در این جنگ داخلی دست به نقض گسترده حقوق بشر زده‌اند از جمله کشتارهای خودسرانه، تجاوز و شکنجه.
جمهوری اسلامی ایران از حامیان قاطع حوثی‌ها بوده و رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران به تفصیل به حملات روز شنبه این گروه شورشی پرداخته‌اند. از پنج خبر بین‌المللی پربیننده خبرگزاری تسنیم در بامداد یکشنبه به وقت تهران، سه مورد مربوط به این حملات بود. تسنیم از جمله با حمید رزق، مدیر سیاسی شبکه «المسیره» که نزدیک به حوثی‌ها است، گفتگو داشته که وی با دفاع از این حملات گفته: «بازیابی امنیت و ثبات عربستان منوط به توقف تجاوزگری است».
گفتنی است که این حملات در حالی انجام گرفت که آرامکو در حال ارائه سهام خود در بازار عمومی است که آن‌را می توان یکی از بزرگترین رویدادهای بازارهای سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر دانست.
