تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای آمریکا از شمال سوریه و ممکن ساختن اشغال آن منطقه توسط ترکیه، آرایش‌های سیاسی را در آمریکا به‌شدت به هم ریخت. بسیاری از نیروهای ضدجنگ که طبق سنت، خواهان خروج نیروهای آمریکا از خاورمیانه بودند، با آن تصمیم مخالفت کردند؛ چرا که نتیجه‌اش بی‌خانمانی و آوارگی نیروهای کردی بود که هزاران نفرشان کنار آمریکا علیه داعش جنگیده و جان باخته بودند؛ تعداد قلیلی اما از هرگونه خروج نیروهای آمریکا از آن منطقه استقبال کردند. حالا معلوم شده است که ۱۰۰۰ نیروی آمریکایی که سوریه را ترک می‌کنند، قرار نیست از منطقه بیرون روند یا به کشورشان بازگردند، بلکه به جایی همان نزدیکی، یعنی کشور همسایه سوریه، عراق، خواهند رفت.
مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا، یکشنبه این خبر را اعلام کرد و گفت که کار انتقال نیروها احتمالا چند هفته طول می‌کشد. اسپر که خود به منطقه سفر کرده است، گفت هدف نیروهای آمریکا «دفاع از عراق» و جلوگیری از پا گرفتن مجدد داعش در آن کشور خواهد بود.
حدود یازده روز از اشغال شمال سوریه به دست ترکیه می‌گذرد و در این میان، قریب به ۱۶۰ تا ۳۰۰ هزار نفر آواره شده‌اند. طبق آماری که «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» که نزدیک به نیروهای اپوزیسیون این کشور است روز جمعه منتشر کرد، حداقل ۸۶ شهروند غیرنظامی آن ناحیه نیز در آن روند جان باخته‌اند.
«نیروهای دموکراتیک سوریه» که بخش اصلی آن را نیروهای کُرد چپ‌گرای سوریه تشکیل می‌دهند، در پی حمله ترکیه و خروج نیروهای آمریکا دست به ائتلاف نظامی با دولت بشار اسد زدند. هدف ترکیه، ایجاد «منطقه‌ای امن» به عمق ۳۰ کیلومتر در شمال سوریه و انتقال دو میلیون پناه‌جوی سوری مقیم ترکیه به آن منطقه است. «نیروهای دموکراتیک سوریه» در پی توافق آتش‌بس موقت با ترکیه که با میانجی‌گری آمریکا به دست آمده بود، امروز از شهر راس‌العین که نزدیک مرز ترکیه است عقب‌نشینی کردند.
ترکیه و «نیروهای دموکراتیک سوریه»، یکدیگر را به نقض مکرر آتش‌بس متهم کرده‌اند. وزارت دفاع ترکیه گفته است که نیروهای کردمحور، چهارده حمله «تحریک‌آمیز» در ۳۶ ساعت گذشته انجام داده‌اند که بیشترشان در راس‌العین بوده است. «نیروهای دموکراتیک» هم ترکیه را متهم کرده است که حتی اجازه خروج شهروندان غیرنظامی و زخمی‌های جنگی را از راس العین را نداده است.
آتش‌بس، در پی دیدار روز پنجشنبه مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا، با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، به دست آمد. اما آقای اردوغان همچنان با شدیدترین لحن به «نیروهای دموکراتیک» سوریه می‌تازد. او دیروز در استان کایسری در مرکز ترکیه سخنرانی کرد و گفت، اگر «نیروهای دموکراتیک» تا شب سه‌شنبه از «منطقه امن» مورد نظر ترکیه خارج نشوند، «ما همان‌جا که کار را رها کردیم از نو شروع می‌کنیم و سر تروریست‌ها را خرد می‌کنیم.»
نیروهای کُرد اما می‌گویند که طرح ترکیه برای انتقال دو میلیون پناه‌جوی سوری به «منطقه امن»، در واقع به معنای پاک‌سازی قومی این منطقه است. ژنرال مظلوم کوبانی، از فرماندهان ارشد «نیروهای دموکراتیک»، آمریکا را مسئول دانست، و گفت: «ما پنج سال به آن‌ها اعتماد کردیم و علیه داعش جنگیدیم، اما حالا درست جلو چشمان‌شان پاک‌سازی قومی علیه مردم کرد راه افتاده است. اگر می‌خواستند، برای توقف آن مداخله می‌کردند.»
تاثیر فضای انتخاباتی و سیاست داخلی آمریکا
جز آقای ترامپ، بخش اعظم گرایش‌های سیاسی در آمریکا مخالف این تصمیم او و آن‌چه «خیانت به کردها» می‌نامند، بوده‌اند. قطعنامه‌ای در مجلس نمایندگان آن کشور در محکوم کردن تصمیم دولت ترامپ برای خروج نیروها از سوریه با رای قاطع نمایندگان، ۳۴۵ به ۶۰، تصویب شد. از معدود نمایندگانی که به این قطع‌نامه رای ندادند، ایلهان عمر، نماینده سومالی‌تبار مینه‌سوتا، بود که با این حساب، رای خود را از سایر نزدیکان چپ‌گرایش همچون الکساندریا اوکاسیا-کورتز و رشیده طلیب، جدا کرد. خانم عمر که در زمان نمایندگی مجلس ایالتی مینه‌سوتا با اردوغان دیدار کرده بود، به این خاطر مورد انتقادات گسترده قرار گرفته است.
پیش‌بینی می‌شد که این قطع‌نامه مجلس نمایندگان، اگر به مجلس سنا هم برود تصویب شود، اما حزب جمهوری‌خواه از اکثریت خود در سنا استفاده کرد تا اجازه ندهد این قطع‌نامه به صحن برسد. دو سناتور جمهوری‌خواه ایالت کنتاکی، پل رند و میچ مک‌کانل، رهبر اکثریت سنا، در همکاری با یکدیگر آن اقدام را ممکن ساختند. چاک شومر، سناتور دموکرات ایالت نیویورک که رهبر اقلیت است، گفت: «تاریخ نشان می‌دهد که کشور، سنا و حتی سناتور کنتاکی، از این‌که جلو این قطع‌نامه را گرفتند، پشیمان خواهند شد.»
نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان، روز چهارشنبه جلسه خود با ترامپ در مورد سوریه را زودهنگام ترک کرد و گفت، رئيس جمهوری در میان جلسه به «فروپاشی عصبی» رسیده است. خانم پلوسی با گروهی از نمایندگان کنگره از هر دو حزب عازم اردن شده است تا با ملک عبدالله، پادشاه آن کشور، گفت‌وگو کند.
پلوسی با انتشار بیانیه‌ای گفت: «با اوج گرفتن بحران در سوریه در پی حمله ترکیه، هیات ما گفت‌وگوهایی حیاتی در مورد ثبات منطقه، افزایش ورود پناهندگان و فرصت خطرناکی که برای داعش، ایران و روسیه فراهم شده است، انجام داد.»
آدام شیف، رئيس دموکرات کمیته اطلاعات مجلس، و مک تورنبری، نماینده جمهوری‌خواه و عضو ارشد کمیته نیروهای مسلح مجلس، از جمله همراهان خانم پلوسی در این سفر بودند.
تنها حدود یک سال تا انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا باقی مانده است و در طول ماه‌های آینده، تمام حرکات سیاست خارجی و واکنش‌های نامزدهای مختلف حزب دموکرات، رنگ و بوی سیاست داخلی خواهد داشت.
چراعراق؟
ورود هزار نیروی جدید آمریکایی به عراق، زیر عنوان «مقابله با داعش» انجام می‌شود، اما بدون شک در رابطه با دیگر کشور خاورمیانه، که هدف اصلی اقدامات دولت ترامپ بوده است، نیز تاثیرگذار خواهد بود: ایران.
از زمان سقوط دولت صدام حسین در سال ۲۰۰۳، نیروهای آمریکا و ایران در آن منطقه گاه با یکدیگر هم‌سو بوده‌اند، و گاه درگیری‌های جدی داشته‌اند. در دوره دولت دوم اوباما، همزمان با اوج گرفتن مذاکرات هسته‌ای، شاهد همسویی عملی ایران و آمریکا در مقابله علیه داعش بودیم؛ هرچند که آن «همسویی» هرگز به «همکاری عملی» منجر نشد. اما فرماندهان نظامی آمریکا و بسیاری از چهره‌های سیاسی آن کشور، سال‌های پیش از داعش را فراموش نکرده‌اند. در سال‌های اولیه اشغال عراق توسط آمریکا، نیروهای ایرانی و نیروهای عراقی تحت تعلیم و حمایت آن‌ها، بارها با آمریکایی‌ها درگیر شدند. با اوج گرفتن سیاست «فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران و نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری، سوال مهم این است که آیا از نیروهای آمریکایی جدید مستقر در عراق علیه ایران و نیروهای نیابتی‌اش استفاده خواهد شد، یا خیر.
ترامپ در تحسین رویکرد خود به ترکیه، از «غیرمتداول» بودن خودش دم زد. خروج از قواعد معمول که در ۱۶ سال گذشته بر عراق حکم رانده است، به‌ویژه در شرایط بی‌ثباتی سیاسی کنونی در عراق که نتیجه تظاهرات گسترده مردمی است که با سرکوب و کشتار وسیع معترضان مواجه شده است. می‌تواند به نتایجی غیرمنتظره بینجامد.
