در سه سالی که از ریاستجمهوری دونالد ترامپ میگذرد یکی از جدیترین نیروهای کشمکش با او از سویی آمده که برای خیلیها شاید قابل تصور نباشد: جامعه اطلاعاتی آمریکا.
سازمان سیا، مثل وزارت خارجه، از جمله آن نهادهای دولتی است که در مقابل تغییرات سریع و ناگهانی مقاومت میکنند و در مورد ترامپ نیز چنین بوده است. رئیسجمهور جمهوریخواه حالا در حالی آماده رفتن به مصاف انتخاباتی برای حفظ سمت خود میشود که میکوشد چهرههایی وفادار را در صدر دستگاه اطلاعاتی کشور قرار دهد.
ترامپ دیروز در توئیتر اعلام کرد که جان رتکلیف، نماینده جمهوریخواهی از ایالت تگزاس را برای سمت ریاست کل اطلاعات نامزد میکند. نامزدی رتکلیف حالا باید به تایید کنگره برسد. رتکلیف از نزدیکترین نمایندگان کنگره به ترامپ است و سال گذشته هم برای همین سمت نامزد شده بود اما پس از جنجالهای پیش آمده در مورد زیادی حزبی بودنش بعد از پنج روز استعفا داد. ترامپ اینبار اما دوباره او را پیش گذاشته و در توئیتر دربارهاش نوشت: «جان مرد بسیار بااستعدادی است!»
سمت «ریاست کل اطلاعات» در سال ۲۰۰۴ در پی اصلاحاتی ایجاد شد که دولت وقت جرج دبلیو بوش در پیامد ۱۱ سپتامبر در دستگاه اطلاعاتی آمریکا انجام داده بود. این مقام در واقع یک درجه بالاتر از رئیس سازمان سیا است و هماهنگی و مدیریت کل دستگاههای اطلاعاتی آمریکا از جمله سازمان سیا را به عهده دارد.
ترامپ پس از آغاز به کار خود در سال ۲۰۱۷ دن کوتزِ جمهوریخواه را به این سمت منصوب کرد اما او تابستان گذشته استعفا داد. رئیسجمهور چند هفته پیش، ریچارد گرنل، سفیر آمریکا در آلمان، را به عنوان رئیس موقت دستگاه اطلاعاتی منصوب کرد و طبق قانون تا۱۱ مارس وقت داشت که نامزدی دائمی برای این سمت معرفی کند و مگرنه گرنل باید کنار میرفت. با پیش گذاشتن رسمی نام رتکلیف،گرنل هم میتواند بیشتر در سمت خود بماند.
انتصاب گرنل حرکتی بسیار جنجالی بوده چون او سابقه چندانی در امور مربوط به اطلاعاتی ندارد و به نظر میآید بیشتر به این خاطرانتخاب شده که به ترامپ نزدیک است و بخصوص مثل او مواضع سرسختانهای راجع به ایران دارد. سفارت آمریکا در آلمان از جملهپستهای دیپلماتیکی است که سیاست آمریکا نسبت به ایران را پیش میبرند و گرنل از این جهت نقش مهمی در اجرای سیاستهای «فشارحداکثری» ترامپ داشته است.
بعضیها میگویند کاخ سفید امیدوار است منتقدین گرنل به قدری خواهان کنار رفتن او باشند که به انتصاب رتکلیف که دفعه قبلی اینقدرباعث ایجاد نگرانی شده بود رضایت دهند. یک مقام کاخ سفید به شبکه «سی ان ان» گفت: «ما امیدواریم حالا که شرایط تغییر کرده،رتکلیف توسط کنگره تایید شود اما برنامهمان این است که برای هر یک رای، بجنگیم.»
ریچارد بر، سناتور جمهوریخواه از کارولینای شمالی و رئیس کمیته اطلاعات مجلس سنا، با انتشار بیانیهای با لحن بیطرفانه گفت نامزدیرتکلیف بررسی خواهد شد.
دموکراتها اما با صدای بلند این انتصاب را محکوم کردند.
چاک شومر، رهبر اقلیت سنا با انتشار بیانیهای گفت: «جایگزین کردن یک مقام به شدت حزبی با یک مقام دیگر باعث امنتر شدن کشورماننمیشود. در زمانی که روسها دارند در انتخاباتهای ما دخالت میکنند به رهبری غیرحزبی در صدر جامعه اطلاعاتی کشور احتیاج داریم کهنگاهی عینیتگرا به جهان داشته باشد و در مقابل قدرت، حقیقتگویی کند. متاسفانه نه مدیر موقت، گرنل، و نه نماینده کنگره، رتکلیف، حتینزدیک به چنین جایگاهی نیستند.»
شومر گفت ترامپ با اینکار «بار دیگر نشان داد برای حکومت قانون و جامعه اطلاعاتی احترام قائل نیست.»
نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان، نیز با انتشار بیانیهای از رتکلیف بخاطر «پذیرش غیرقابل قبول تئوریهای توطئه و بیاحترامی آشکارو بیاعتمادی به میهنپرستان دستگاه انتظامی و اطلاعاتی ما» انتقاد کرد.
رتکلیف کیست؟
پس از اینکه مجلس سنا رای به تبرئه ترامپ در ماجرای استیضاح داد، او در سخنرانیاش تنها از چند نماینده کنگره تشکر داد و یکیشانهمین جان رتکلیف بود، نماینده ۵۴ سالهای از شمال تگزاس که در طول جریان استیضاح به عنوان یکی از اعضای کمیته اطلاعات مجلس تمامقد کنار ترامپ ایستاد.
در سال ۲۰۱۶ «بنیاد میراث» که از اتاق فکرهای جناح راست سیاست آمریکا به حساب میآید در گزارشی رتکلیف را محافظهکارترین قانونگذار ایالت تگزاس در کنگره و دومین محافظهکارترین قانونگذار از کل کشور نامید.
در مورد ایران او مواضعی سرسختانه مشابه گرنل و ترامپ دارد و این احتمالا از جمله دلایل انتصابش توسط ترامپ بوده.
اصلیت رتکلیف ۵۴ ساله از ایالت تگزاس و جنوب کشور نیست. او از منطقه موسوم به «غرب میانه» در شمال آمریکا میآید که فرهنگسیاسی بسیار لیبرالتری از تگزاس دارد. رتکلیف متولد شهری در نزدیکی شیکاگو در سال ۱۹۶۵ است و والدینش هر دو معلم بودند. تحصیلات دوره لیسانسش را هم در همان نزدیکیها (در دانشگاه نوتردامِ ایالت ایندیانا) در رشته حکومتداری و مطالعات بینالملل به پایانرسید و اما برای تحصیلات حقوق بود که عازم جنوب کشور شد و مدرک حقوقش را از دانشکده حقوق «دانشگاه متودیست جنوب» درتگزاس دریافت کرد. او در همان ایالت کار وکالت میکرد و با خانوادهاش در قریه کوچکی به نام هیت زندگی میکرد و از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۲شهردار این شهر بود. این شهر ۷۰۰۰ نفر جمعیت دارد و جزو حومههای دالاس، مرکز شهری شمال تگزاس، محسوب میشود.
رتکلیف از آن جمله وکلای راستگرایی بود که به قدرت رسیدن جورج دبلیو بوش خیلی به نفعشان تمام شد. وزارت دادگستری بوش در سال۲۰۰۴ او را به عنوان رئیس مبارزه با تروریسم و امنیت ملی در منطقه شرقی تگزاس منصوب کرد که با توجه به حضور بعضی رابطینسازمانهای تروریستی در منطقه حائز اهمیت خاصی بود. رتکلیف مدت کوتاهی دادستان فدرال موقت همان منطقه هم بود. اقداماترتکلیف در همین زمینه و در مقابله با گروههای مسلمان مظنون به کمکرسانی به گروههای تروریستی بود که رتکلیف را وارد راهی سیاسیتر از پیش کرد.
در سال ۲۰۰۴ در همین دالاس بود که شاهد دادگاهی شدن مقامات سازمان خیریهای محلی به نام «بنیاد سرزمین مقدس» بود که توسطجمعی از فلسطینیهای تگزاس اداره میشد. این سازمان قبلا در پیامد ۱۱ سپتامبر به دست پلیس فدرال تعطیل شده بود. حالا اما مقاماتآن به جرم حمایت از سازمان حماس محاکمه و پس از ماجراهای بسیار محکوم شدند. از جمله بنیانگذاران این سازمان خیریه موسی محمدابومرزوق بود که سالها است از عالیترین مقامات رهبری حماس به حساب میآید و اکنون در قاهره زندگی میکند.
رتکلیف با چنین پشتوانهای بود که در سال ۲۰۱۴ وارد دنیای سیاست انتخاباتی شد و کوشید با شرکت در انتخابات مقدماتی حزبجمهوریخواه، رالف هال ۹۱ ساله که از مسنترین نمایندگان تاریخ کنگره بود کنار بزند. او از جمله موجی از نمایندگان جناح راست افراطیحزب جمهوریخواه موسوم به «تی پارتی» بود که موفق شد ریشسفیدهایی مثل هال را کنار بزند و به کنگره راه پیدا کند. در حالی که آقایهال از حمایت رسمی نهادهایی همچون انجمن ملی اسلحه و چهرههای مطرح جمهوریخواه برخوردار بود.
این نماینده محافظهکار با سبقه «تی پارتی» حالا میرود تا در عرض چند سال از تازهکاری در عالم سیاست به یکی از مهمترین سمتهایجهان یعنی ریاست کل دستگاه اطلاعاتی آمریکا برسد.
اگر نامزدی رتکلیف با موفقیت روبرو نشود سایر نامزدهای ترامپ چه کسی هستند؟
پیت هاکسترا، سفیر آمریکا در هلند و کریس استوارت، خلبان سابق نیرو دریایی و نماینده جمهوریخواه از ایالت یوتا از گزینههای موجودهستند. آقای استوارت هم مثل رتکلیف عضو کمیته اطلاعات مجلس است و در جریان استیضاح از حامیان پر و پا قرص ترامپ بود. آقایهاکسترا نماینده سابق کنگره از ایالت میشیگان است و از ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ رئیس کمیته اطلاعات مجلس بود. او نیز از حامیان همیشگی ترامپمحسوب میشود که از پیش از انتخاب شدنش از او حمایت کرده.
اخبار انتصاب رتکلیف امروز در حالی توجه مردم آمریکا را به خود جلب میکند که رئیسجمهور در ایالت کارولینای جنوبی برای هوادارانشسخنرانی میکند. در همین ایالت، انتخابات مقدماتی حزب دموکرات برای یافتن نامزد ریاستجمهوری که بتواند جلوی ترامپ بایستد برگزارخواهد شد.