Arash Azizi

سومین نکته بزرگ شب انتخابات این است که احزاب چپ‌گرا عملکرد موفقی داشتند. تا همین چند هفته پیش احتمال این می‌رفت که حزب چپ‌گرای «مِرِتز» که به دفاع از حقوق اجتماعی معروف است به حداقل لازم برای ورود به مجلس (۳.۲۵ درصد آرا) دست پیدا نکند. این حزب اما طبق نتایج منتشرشده ۶ کرسی کسب خواهد کرد که بالاتر از تمام پیش‌بینی‌ها است. حزب کارگر تحت رهبر جدیدش، میراو میخائیلیِ فمینیست، به آن تعداد کرسی‌هایی که چند هفته قبل احتمالش می‌رفت نرسید اما طبق نتایج موجود ۷ کرسی می‌گیرد که باز هم نتیجه قابل قبولی است و بیشتر از چند انتخابات گذشته. «فهرست مشترک» نیز ۸ کرسی دریافت می‌کند گرچه رهبر آن، ایمن عوده، گفته نباید به این نتایج اولیه اتکا کرد و این حزب می‌تواند به ۹ کرسی هم برسد. این فهرست تحت رهبری حزب کمونیست اسرائیل است که رهبری و بیشتر اعضای آن از شهروندان عرب/فلسطینیِ اسرائیل هستند و در ضمن شامل دو حزب عرب چپ‌گرای دیگر به نام‌های «بلد» و «حرکت عربی تغییر» می‌شود. این نتایج در پی آن است که یکی از احزاب عرب که گرایش اسلام‌گرایی (نزدیک به اخوان مسلمین) دارد به رهبری منصور عباس، معاون رئیس مجلس قبلی، از «فهرست مشترک» خارج شد و اعلام کرد که حاضر است اگر لازم شد از نتانیاهو نیز دفاع کند. حزب آقای عباس که «فهرست متحد عرب‌ها» نام دارد طبق بسیاری تخمین‌ها کمتر از ۳.۲۵ درصد رای آورده و اصلا وارد مجلس نخواهد شد. اما برخی نتایج (مثلا نتایج شبکه ۱۳ و ۱۲ تلویزیون اسرائیل)‌ خبر از ورود این گروه به مجلس با چهار کرسی را می‌دهند که می‌تواند اوضاع را عوض کند.

چهارمین نکته این است که شاهد کاهش کلی میزان مشارکت در انتخابات بوده‌ایم. این چهارمین انتخابات اسرائيل در دو سال گذشته است. عدم توانایی تشکیل ائتلافِ پایدار توسط نتانیاهو و مخالفینش باعث بن‌بست‌های سیاسی و گذار مدام کشور به انتخابات شده است. نتیجه آن‌که در انتخابات سه‌شنبه حدود ۶۷ درصد مردم شرکت کردند، یعنی کمترین میزان از سال ۲۰۱۳ تا کنون. میزان مشارکت در بین شهروندان عرب بخصوص پایین بود و بین ۳۰ تا ۴۰ درصد دانسته می‌شود. طبیعی است که مردم از این‌که مدام پای صندوق‌های رای بروند خسته شده‌اند.

آینده نتانیاهو

بنیامین نتانیاهو تا همین حالا بیش از هر نخست‌وزیر دیگری در تاریخ اسرائیل سر کار بوده. او از ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ نخست‌وزیر بود و از ۲۰۰۹ تا کنون نیز سرکار مانده است. این در حالی است که دستگاه انتظامی و قضایی اسرائيل او را متهم به فساد اقتصادی و رشوه‌گیری کرده است و جلسه دادگاه رسیدگی به اتهاماتش باید از همین یکی دو هفته دیگر آغاز شود. این جلسه البته قرار بود یک سال پیش آغاز شود که در میان دنیاگیری ویروس کرونا به تاخیر افتاد.

سوال بزرگ بیشتر رای‌دهندگان در این انتخابات و بیشتر ناظرین این بود که نتانیاهو موفق به تشکیل دولت جدید می‌شود؟

چنان‌که در بالا گفتیم، اگر بنت به او بپیوندد پاسخ این سوال به نظر مثبت می‌آید. در مقابل اما رقیب اصلی نتانیاهو، یائیر لاپید، رهبر حزب لیبرل «یِش آتید» (در زبان عبری یعنی «آینده‌ای هست») است که طبق نتایج منتشرشده به ۱۷ کرسی می‌رسد. مشکل لاپید این‌جا است که مخالفین نتانیاهو تضادهای مهمی با یکدیگر دارند که حتی اگر نتایج عوض شد و به اکثریت رسیدند هم به این سادگی‌ها قادر به پیوستن به یکدیگر نخواهند بود. به غیر از احزابی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم سه حزب دیگر مخالف نتانیاهو نیز وارد مجلس خواهند شد: یکی حزب «اسرائیل، خانه ما» به رهبری آویدور لیبرمن، از یاران قدیمی نتانیاهو در لیکود که در اعتراض به نزدیکی آقای نخست‌وزیر به احزاب یهودیان فوق ارتدوکس راهش را از او جدا کرده است و به یکی از قوی‌ترین منتقدین او بدل شده است. این حزب که نماینده منافع شهروندان روس‌زبان (یعنی مهاجرین از شوروی سابق) است طبق این ارقام ۷ کرسی به دست می‌آورد. حزب «آبی و سفید» بنی گانتز، رئیس سابق ستاد ارتش اسرائیل که در انتخابات قبلی رقیب اصلی نتانیاهو دانسته می‌شد، نیز به همین ۷ کرسی رسیده است. در مقابل حزب «امید نو» به رهبری گیدئون سار، که اخیرا از لیکود انشعاب کرده، از بزرگ‌ترین بازندگان شب بود و به تنها ۶ کرسی می‌رسد. آقای سار بارها وعده داده که حاضر نیست به نتانیاهو بپیوندد. اما آیا او هم مثل گانتز وعده‌اش را زیر پا خواهد گذاشت؟ اما حتی اگر این کار را هم نکند آیا حاضر است به دولتی به رهبری آقای لاپید بپیوندد که تنها با اتکا به رای احزاب چپ‌گرای نمایندگان شهروندان فلسطینی‌تبار شانس پیروزی خواهد داشت؟ همین سوال را در مورد لیبرمن هم می‌توان پرسید. هر چه باشد این سیاستمداران در مواضع خود نسبت به فلسطینی‌ها از آقای نتانیاهو (که روی کاغذ راه‌حل دو دولتی و تشکیل دولت مستقل فلسطینی را پذیرفته است) هم راست‌گراتر هستند.

در نتیجه، پاسخ محتمل «نه» است.

به غیر از لیبرمن و سار، آقای گانتز نیز احتمال دارد بار دیگر وارد ائتلاف با نتانیاهو شود، بخصوص که این شاید باعث شود نتانیاهو از وارد کردن حزب افراطی «صهیونیست مذهبی» به دولت پرهیز کند. گانتز در این صورت خود را سیاستمدار مسئولی جلوه خواهد داد که جلوی وزیر شدن امثال بن گویر را گرفته.

سناریوی دیگر این است که بِنِت با همان هفت کرسی سعی کند ائتلافی وسیع بدون لیکود تشکیل دهد و خودش نخست‌وزیر شود. استیصال احزاب دیگر از آقای نتانیاهو شاید باعث شود به چنین چیزی تن دهند. اما آیا احزاب چپ‌گرا حاضرند بنتی که در مواضع خود از نتانیاهو هم راست‌گراتر است نخست‌وزیر کنند؟

پاسخ محتمل باز هم منفی است.

اما اگر نه نتانیاهو و نه لاپید و نه بنت نتوانند دولت ائتلافی تشکیل دهند، نتیجه چه خواهد شد؟

برگزاری پنجمین انتخابات پیاپی در ماه اکتبر.

با این حساب بسیاری از مردم اسرائيل شاید آرزو کنند این کشور به رسمی که قبلا داشت بازگردد: رای مستقیم برای انتخاب نخست‌وزیر؛ رایی که در آن احتمال شکست نتانیاهو در مقابل نامزد متحد مخالفین او بسیار بالا است و به همین علت نتانیاهو به این راحتی تن به آن نخواهد داد.