حملات متقابل بین گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی و نیروهای آمریکا در منطقه، حدود ۲۰ سال است که در جریانند و به‌خصوص در چند ماه اخیر، در پی حمله حماس به مردم اسراییل در روز ۷اکتبر، شدت گرفته‌اند. اما حملات پهپادی روز یکشنبه به آمریکایی‌ها در نزدیکی مرز اردن و سوریه، از دو جهت «اولین» هستند، سه سرباز آمریکایی در این حملات کشته شدند و در نتیجه، این اولین بار در دور کنونی تخاصم است که نیروهای آمریکایی کشته می‌شوند. دوم اینکه این اولین بار است که حملات به خاک اردن کشیده شده‌اند. البته کاخ سفید گفته این حمله در خاک اردن بوده است، در‌حالی‌که گروه «مقاومت اسلامی در عراق» که مسوولیت آن را پذیرفته، می‌گوید حمله به پایگاه التنف در خاک سوریه بوده. خود دولت اردن هم منکر این است که حمله در خاک این کشور بوده. سخنگو این دولت تاکید داشته که حمله در خاک سوریه بوده؛ احتمالا به این خاطر که نمی‌‌خواهد امان را وارد خط مقدم تخاصم کند.
با این حساب، ایران بیش از هر زمانی در چند ماه و حتی شاید چند ماه گذشته، اکنون در خطر جنگ و حمله نظامی توسط آمریکا قرار دارد. بیانیه کاخ سفید، جزییات کاملی در مورد گروه مرتکب حمله ارائه نداده، اما تاکید کرده که حمله از سوی «گروه‌های شبه‌نظامی تندروی مورد حمایت ایران که مستقر در سوریه و عراق هستند» انجام شده است.
«جو بایدن»، در‌حال‌حاضر در ایالت کارولینای جنوبی و مشغول نبرد انتخاباتی است. سال سخت انتخاباتی در آمریکا تازه شروع شده و اکنون بسیاری کارشناسان و مخالفین سیاسی بایدن می‌گویند حالا که سه نیروی آمریکایی کشته شده، او باید پاسخ مستقیم دهد و مثلا به پایگاه‌های سپاه پاسداران که حامی لجستیکی و تسلیحاتی «محور مقاومت» در منطقه هستند، حمله کند. بایدن هنوز تصمیمی نگرفته، اما گفته «به زمان و شیوه‌ای که خودمان انتخاب کنیم پاسخ تمام آن‌ها را که مسوول این حمله‌اند می‌دهیم.»
اما «مقاومت اسلامی در عراق» کیست؟ این چه گروهی است که اکنون ایران را در آستانه جنگ قرار داده؟
***
جمهوری اسلامی از همان ابتدای تاسیس خود سعی کرده گروه‌های سیاسی و نظامی حامی خود را در میان شیعیان عراق برپا کند. در سال‌های پس از حمله آمریکا به عراق و امکان نفوذ و ورود مستقیم سپاه پاسداران به خاک این کشور، این تلاش‌ها به بار نشستند و اکنون سال‌ها است که این گروه‌ها درعراق دست بالا را دارند. در سال‌های اخیر مردم عراق برای مقابله با نفوذ جمهوری اسلامی دست به جنبش‌‌های مردمی متعددی زدند که مهم‌ترینش جنبش سال ۲۰۱۹ بود. در نتیجه آن جنبش، «مصطفی کاظمی» در بغداد به قدرت رسید؛ اولین نخست‌وزیر پس از صدام که مورد حمایت سپاه و جمهوری اسلامی نبود.
مردم عراق پای صندوق‌های رای نیز جریانات نزدیک به جمهوری اسلامی را شکست دادند و به رقبای آن‌ها رای دادند، اما جمهوری اسلامی توانست با مانورهای مختلف، به مخالفین خود اجازه تشکیل دولت ندهد، تا دولت امروز عراق به نخست‌وزیری «محمد شیاع السودانی»، عموما هم‌سو با تهران باشد و مورد حمایت گروه‌های شبه‌نظامی عراقی که خود به وفاداری‌شان به خامنه‌ای افتخار می‌کنند. این گروه‌ها، هم دولت را در اختیار دارند و هم دست به عملیات فرادولتی و فراقانونی در خاک عراق می‌زنند.
در جریان جنگ داخلی سوریه و وضعیت جنگ در بخش‌های وسیعی از خاک این کشور، این گروه‌ها وارد خاک این کشور نیز شده‌اند و در واقع بخشی از ارتش چندملیتی وسیعی هستند که نیروی قدس سپاه پاسداران تحت فرماندهی «قاسم سلیمانی» برپا کرد و پس از کشته شدن او در ژانویه ۲۰۲۰ نیز، این ارتش همچنان بلای جان امنیت مردم منطقه است.
اما بر خلاف لبنان که جمهوری اسلامی از ابتدا توانست گروه‌های حامی خود را در ظرف یک سازمان (یعنی حزب‌الله) جمع کند، در عراق هرگز چنین تجمیعی صورت نگرفته و گروه‌های عراقی همچنان متکثر مانده‌اند. این تکثر، ریشه در فرماندهی‌های شخصی و سابقه اختلافات گروه‌های شیعه در سال‌های طولانی تبعید در اروپا، ایران و سوریه دارد. این گروه‌ها البته همگی خود را حامی ایدئولوژی خمینی و خامنه‌ای می‌دانند و مورد حمایت سپاه قرار دارند و با همدیگر هماهنگی دارند.
آن‌ها در سال‌های اخیر «کمیته هماهنگی مقاومت عراق» را برپا کرده‌اند که شامل پنج سازمان اصلی است، عصائب اهل حق به رهبری «قیس خزعلی»، حرکت حزب‌الله به رهبری «اکرم الکعبی»، کتائب امام علی به رهبری «شبل الزیدی»، کتائب حزب‌الله به رهبری «احمد الحمیداوی» (که سلیمانی شخصا در برپایی‌اش نقش مهمی داشت، اما پس از کشته شدن ابومهدی مهندس تضعیف شده)؛ و کتائب سید الشهدا به رهبری «ابوعلا الولایی.» مهم‌ترین این گروه‌ها را شاید باید گروه خزعلی دانست که در ماه‌های اخیر به درجه‌ای کم‌سابقه از مطرح شدن سیاسی نیز رسیده است.
این گروه‌ها گاه دست به عملیات‌هایی می‌زنند که مورد تایید همه‌شان نیست و گاه حتی انضباط‌شان از دست سپاه و خامنه‌ای خارج می‌شود. اما یکی از اقدامات رایج آن‌ها در سال‌های اخیر این بوده که برای اینکه تلافی متوجه یک گروه مشخص نشود، از اسامی کلی استفاده کنند و «مقاومت اسلامی در عراق» نیز یکی از این اسامی است. در واقع این نام را می‌توان نامی کلی برای گروه‌های عراقی مورد حمایت سپاه دانست و به بیان دیگر، می‌توان گفت تلاشی است برای معلوم نشدن گروه مشخصی که حمله را انجام داده که یکی یا چند تا از پنج گروه فوق‌الذکر است.
بیانیه‌های «مقاومت اسلامی» همیشه با لحن حمایتی در رسانه‌های سپاه همچون خبرگزاری «تسنیم» منتشر می‌شوند و شکی در دفاع جمهوری اسلامی از آن‌ها نیست. این در مورد حمله اخیر نیز صدق می‌‌کند.
حملات «مقاومت اسلامی» به آمریکایی‌ها البته تقریبا بلافاصله پس از ۷اکتبر آغاز شدند. این حملات تا قبل از امروز هم حداقل ۷۰ زخمی آمریکایی برجای گذاشته بودند، گرچه به گفته پنتاگون، این مصدومیت‌ها عموما جزیی بودند. تنها استثنا، سربازی آمریکایی بود که در حمله پهپادی روز کریسمس به پایگاهی در اربیل به‌شدت زخمی شده بود و احتمال داشت جانش را از دست بدهد. یک پیمانکار آمریکایی هم در همان ماه اکتبر در جریان یکی از حملات سکته قلبی کرد و درگذشت.
«مقاومت اسلامی در عراق» از حداقل روز ۱۸اکتبر با راکت و پهپاد به نیروهای آمریکایی حمله کرد. در روز ۲۲اکتبر پایگاه عین الاسد را با دو پهپاد زد (همان پایگاهی که ج.ا در پاسخ به ترور سلیمانی آن را موشک‌باران کرده بود). حتی اردوگاه ویکتوری در فرودگاه بغداد که از ژانویه ۲۰۲۲ مورد حمله قرار نگرفته بود در ماه‌های اخیر چند بار مورد حمله بوده؛ ازجمله یک مورد حمله که هم‌زمان با سخنرانی بایدن از دفترش در کاخ سفید انجام شد.
به اضافه، پایگاه التنف که در خاک سوریه و نزدیک مرز این کشور با عراق و اردن است نیز، بارها مورد حمله گرفته. حضور نیروهای آمریکایی در دیرالزور (جایی که آن‌ها پشتیبان تشکیلاتی هستند که نیروهای کرد چپ‌گرا در شمال شرق سوریه برپا کرده‌اند) مورد حمله قرار گرفته‌اند.
بسیاری کارشناسان در ماه‌های اخیر هشدار می‌دادند که نیروهای عراقی احتمال دارد اوضاع را وخیم کنند. با اینکه جمهوری اسلامی به‌نظر خواهان رویارویی مستقیم با اسراییل نبوده و برای همین حزب‌الله را به‌طور جدی وارد میدان نکرده، گروه‌های عراقی مدام در حال تشدید حملات و تهدیدهای خود بودند. این گروه‌ها در ماه اکتبر در ضمن میزبان هیاتی کم‌سابقه از سوی گروه حماس بودند. این هیات پنج نفره، روز ۲۷اکتبر به ریاست «اسامه حمدان» که از چهره‌های شاخص این گروه است و با حضور مقاماتی از دفتر روابط عرب و اسلامی حماس به عراق رفت و مورد استقبال گرم گروه‌های محور مقاومتی قرار گرفت.
آمریکا در ماه‌های اخیر به حملات عراقی‌ها پاسخ داده، اما مطابق معمول کوشیده وارد درگیری مستقیم با ایران نشود. این باعث شده بود که برخی رهبران شبه‌نظامیان عراقی خشمگین شوند. «شیخ خزعلی» در روز ۲۷نوامبر گفته بود: «آمریکایی‌ها وقتی به حملات ایرانی‌ها پاسخ می هند، خیلی دقیق عمل می‌کنند. اردوگاه‌های خالی را می‌زنند تا یک ایرانی هم کشته نشود، اما وقتی توسط گروه‌های عراقی مورد حمله قرار می‌گیرند و یک آمریکایی هم کشته نمی‌شود، ارزشی برای خون عراقی قائل نیستند. ما چنین چیزی را قبول نمی‌کنیم.»
خزعلی مستقیما خطاب به آمریکا گفته بود: «شما وقتی به خون ایرانی می‌رسید محتاطید، اما ارزشی برای خون عراقی قائل نیستید. این است که عراقی‌ها باید به شما به‌خاطر کاری کرده‌اید، درسی نشان دهند.»
شاید هنوز دقیقا معلوم نباشد حملاتی که ایران را به این مرحله خطرناک رسیده‌اند مستقیما توسط جمهوری اسلامی تایید شده بودند، یا نه، اما شکی نیست که این حملات، نتیجه مستقیم سیاست علی خامنه‌ای و «محور مقاومتی» که در این سال‌ها درست کرده، هستند.
